وجوه اشتراک و افتراق آموزه ی مادرخدایان جهان باستان و آموزه ی مادر-خدایی مریم مقدس در مسیحیت

چکیده در مجموعه ایزدان اساطیری جهان باستان، ایزد-بانو به عنوان نماینده ی بُعد تأنیثی خداوند، چهره ای شناخته شده است. ایزد بانوان با دارا بودن ویژگی ها و کارکرد هایی نظیر باروری و تولد بخشی، حمایت از مادران و کودکان، شفا بخشی و شفاعت میان خدایان و انسان ها با دارا بودن قدرت خلاقه ی خود در جهان، زهدان ازلی خلقت نام داشتند و بخشی از تدبیر جهان در نظم الهی و در جوامع سنتی وابسته به اقتصاد کشاورزی در دست ایشان بود. نظام های اجتماعی نظیر مادر-سالاری، پرستش ایزد بانو را در کانون توجه خود قرار داده بودند. و هنوز برخی از گروه های فمنیستی از نظریه تهاجم جوامع پدر سالار و کمرنگ شدن نقش مادر خدایان در برهه ای از تاریخ حمایت می کنند. آیین ها و مراسم پرستش مادر خدایان به قدری گسترده بود که در زمان ظهور مسیحیت، هنوز افرادی برای رفع حاجات خود به معابد ایزد بانوان می رفتند. از تاریخ فرقه ی مسیحی مونتانیستی در قرن دوم میلادی، شواهدی از تکریم مادر خدای بزرگ آسیای صغیر، به دست آمده است. گزارشاتی از آیین کلیریدین ها، که همپای ایزد بانوان الحادی به تقدیس مریم مقدس می پرداختند، شاهدی دیگر است. وجود مشابهت ها میان کیش مادر خدایان جهان باستان و تکریم مریم مقدس در مسیحیت، اگرچه اتهامی از سوی مخالفین تقدیس مریم می باشد، با این وجود فراتر از یک موضع گیری مطلق خواهد بود. در ادوار تاریخ مسیحیت، بند هایی از اعتقاد نامه های مسیحی به مریم مقدس اختصاص داده شده است. انجمن ها و گروه های مختلف در جهان معاصر در راستای اهداف سیاسی، اجتماعی و فرهنگی خود از آموزه هایی که پیرامون مریم مقدس به وجود آمده نظیر مادر خدا بهره برده اند. این پژوهش به دنبال یافتن ارتباطی میان مادر-خدایان جهان باستان و آموزه مادر خدا بودن مریم مقدس در مسیحیت است. مسیحیت در بخشی از اقدامات خود به منظور مقابله با کفر و الحاد، عناصری از کیش مادر خدایان را اقتباس و تعدیل نمود. با این وجود این موضوع نیازمند بررسی عوامل گوناگونی نظیر اصل اشاعه اساطیر، در هم آمیزی و پیروی از کهن الگوها خواهد بود. کلمات کلیدی: ایزد بانو، باکره، مریم مقدس، مادر-خدا، پرستش، مریم پرستی.